ارزیابی کارآمدی و عملکرد مراکز امداد نجات در شهر با رویکرد مدیریت بحران با استفاده از منطق fuzzy و gis نمونه موردی منطقه 6 تهران

چکیده: یکی از مشکلات عمده شهرهای بزرگ مخصوصاً تهران عدم شناخت کافی از متغیرهای محیطی و بالطبع ناآگاهی از پتانسیل های بحرانی در مناطق، گوناگون می باشد، براین اساس بسیاری از سرمایه گذاری های انجام شده دربخش مدیریت بحران، معمولا به بازدهی مطلوب دست نیافته و اتلاف سرمایه، ناشی از عدم تطابق برنامه ریزی ها با ویژگی های محیطی از جمله خصوصیات بارز این شهرها به شمار می رود،که عبارتند از: بالا بودن تراکم های ساختمانی و جمعیتی، قدمت بالای ساختمان ها،کیفیت ابنیه، در بدنه مراکز امداد نجات و درجه محصوریت بالاو..در شهرهایی بزرگ که منجر به از بین رفتن کارآمدی مراکز امداد نجات، حجم بالای تلفات انسانی و خسارت های مالی درمواقع زلزله می شود، توجه به نقش مراکزامدادونجات درکاهش اثرات زلزله را ضروری ساخته است.این پژوهش در پی دستیابی به این هدف است،شناسایی وارزیابی میزان کارآمدی مراکزامداد ونجات شهری و عوامل مرتبط با آن و خسارت های ناشی اززلزله، منطقه شش شهر تهران با حدود 220 هزار نفر جمعیت درسال 1385 و 20 کیلومتر مربع مساحت، یکی از مهم ترین مناطق شهر تهران بشمار می آید.وجود کاربری های مهمی نظیر وزارتخانه ها، سفارتخانه ها، موسسات آموزش عالی، مراکز درمانی و بیمارستان های عمومی، شرکت های بزرگ اقتصادی و غیره نشان دهنده اهمیت بالای این منطقه از دیدگاه شهری و کشوری است. این موضوع به نوبه خود ضرورت توجه به مسایل مدیریت بحران و حوادث در این محدوده را نشان می دهد. مطابق متدولوژی ارائه شده، جهت ارزیابی مراکزامداد نجات درمرحله نخست در یک شهر اولویت بندی، ارزیابی هر مرکز بر اساس فرآیندی ساختار یافته در قالب یک مدل جامع مورد بررسی قرار گرفته است، بطوریکه بعداز تعیین شاخص های دخیل درارزیابی کارآمدی مراکز امداد نجات که مفید و موثرواقع شود، شاخص های مذکور ارزیابی و وزن دهی شده و با تشکیل مجموعه فازی مراکز امداد نجات را مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است. که دراین پژوهش در مرحله نخست به شناسایی و بررسی عوامل موثر بر کارآمدی مراکز امداد نجات شهری،پرداخته شد. 11 شاخص «دسترسی به مراکز درمانی، درجه محصوریت، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی، کیفیت ابینه، کاربری زمین، pga، مصالح، عرض راه، قدمت ابنیه، ارتفاع ساختمان» انتخاب شده وسپس وزن دهی به پارامترها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتب معکوس(ihwp) انجام گرفت .در مرحله بعد با استفاده ازمنطق فازی به تولید نقشه آسیب پذیری از زلزله در محیط gis، وآسیب پذیری منطقه شش در مقابل زلزله مورد بررسی قرارگرفت. در مرحله بعد آسیب پذیری بدنه مراکز امداد نجات مشخص شده و با استفاده از شاخص های مانند داشتن عرض راه بهتر و تراکم ساختمانی متوسط و دسترسی بهتر به مراکز درمانی و غیره...میزان آسیب پذیری مراکز امداد نجات منطقه شش شهرداری تهران در برابر زلزله به صورت تحلیلی بیان شده ونتایج پژوهش نشان می دهد که بدنه خیابان های که دارای تراکم ساختمانی و جمعیتی بالا، کیفیت ابنیه پایین، و درجه محصوریت بیشتر، قدمت زیاد، آسیب پذیری بالایی دارند مراکز امداد نجات هم در مجاورت این بدنه از کاربری ها کارآمدی خود را از دست داده عملکرد کافی برای امداد نجات در مواقع بحرانی نخواهد داشت، همچنین باحرکت از سمت شمال منطقه به طرف جنوب و مرکز منطقه،به میزان آسیب پذیری مراکز امداد نجات افزوده شده، ودر بخش دوم با توجه با بررسی شعاع دسترسی مراکز امداد نجات با توجه به استانداردهای موجود و سازگاری کاربری های موجود در می یابیم که این مراکز امداد نجات کارایی کافی در هنگام بحران نخواهند داشت.